Tìm hiểu về lịch sử Gò Môn, chúng tôi được biết: Phong trào cách mạng của quân và dân Gò Môn hình thành trong giai đoạn từ năm 1961 đến 1969 – giai đoạn ác liệt nhất, chiến đấu làm thất bại hai chiến lược Chiến tranh đặc biệt và Chiến tranh cục bộ của quân đội Mỹ.
Do có vị trí chiến lược là địa bàn chỉ đạo tấn công vào sào huyệt địch ở nội thành nên Khu ủy Sài Gòn – Gia Định quyết định chọn quận Gò Môn làm địa bàn trọng điểm để chỉ đạo quân dân đồng loạt nổi lên tích cực hưởng ứng phong trào Đồng Khởi, chiến đấu trừng trị bọn tay sai bán nước, chống giặc mở rộng địa bàn giành dân lập ấp chiến lược.
Để Đồng Khởi giành thắng lợi, Quận ủy đã tổ chức tập huấn về công tác lãnh đạo đấu tranh chính trị kết hợp với đấu tranh vũ trang và phát động quần chúng hưởng ứng nổi dậy. Hưởng ứng lời kêu gọi của Đảng, hàng vạn nhân dân Gò Môn được vũ trang bằng giáo mác, gậy tầm vông, cùng tiếng trống, tiếng mõ… tạo nên sức mạnh to lớn, nhân dân đã rầm rộ xuống đường, vừa tuần hành thị uy, biểu dương khí thế cách mạng làm cho khắp nơi trên địa bàn quận Gò Môn nói riêng và các quận huyện bạn nói chung của Sài Gòn – Gia Định trở thành nỗi kinh hoàng của chế độ ngụy quân, ngụy quyền.
Nhiều hội đồng tề xã, nhiều đồn bót, công sở, nhiều sắc lính của địch bỏ chạy. Sáng ngày 11/7/1961, lực lượng quần chúng tập trung đấu tranh trực diện với tên quận trưởng, buộc chúng phải thực hiện các yêu sách của cách mạng đưa ra. 16 giờ cùng ngày, lực lượng quần chúng yêu nước và nhân dân cánh Gò Vấp rải truyền đơn, làm chướng ngại vật trên các lộ lớn, đặc biệt nhân dân đã treo cờ Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam trên các nóc nhà, các nẻo đường và nhiều nơi khác… Tối, thanh niên du kích của Gò Môn mang súng bập dừa, lựu đạn củ môn sơn đen nhộn nhịp đi phát loa, rải truyền đơn, đưa thư cho các gia đình binh sĩ ngụy kêu gọi họ về với nhân dân và làm giao liên, đưa đón cán bộ đi phát động phong trào. Võ trang tuyên truyền biểu dương lực lượng và ta đã phá tan tổ chức “Gia liên bảo”, phá tề ấp, nhà ga hỏa xa, đánh sập cầu, đào giao thông hào cản bước tiến quân chi viện của chính quyền Diệm.
Qua 7 ngày nổi dậy và tiến công theo tinh thần Đồng Khởi, Thường vụ Khu ủy do đồng chí Tám Đào (Hồng Đào) phụ trách khối quân sự đã triệu tập cấp ủy của quận Gò Môn họp sơ kết đánh giá kết quả và kết luận: “Cuộc nổi dậy chỉ trong 7 ngày nhưng với tinh thần yêu nước và khí thế thi đua Đồng Khởi, quân và dân quận Gò Môn đã thực hiện được rất to lớn, đạt được những yêu cầu đề ra theo kế hoạch. Ý nghĩa thắng lợi đó là to lớn, thúc đẩy phong trào Đồng Khởi trong toàn dân, làm cơ sở tiến lên xây dựng phát triển lực lượng, du kích giữ đất, giữ dân và chống càn”.
Đồng Khởi Gò Môn, thắng lợi mở đầu cho những chiến công nối tiếp chiến công của quân và dân Gò Môn suốt một thập kỷ đau thương mà anh dũng, tiếp tục phát huy truyền thống hào hùng của quê hương Nam Kỳ khởi nghĩa cùng quân dân cả nước chiến đấu, thực hiện lời dạy của Bác Hồ kính yêu “đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào”, vì nền độc lập tư do của Tổ quốc, tiến lên giành thắng lợi hoàn toàn trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước mùa Xuân 1975.
Đến hẹn lại lên cứ vào khoảng 25 đến 27 tháng 4 hàng năm, các quận huyện gồm Củ Chi, Hốc Môn, Quận Gò Vấp, Quận 12 thay phiên nhau đăng cai tổ chức long trọng lễ kỹ niệm Trung đội Gò Môn , tri ân các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh trên mảnh đất này. Mỗi dịp như thế, trong lòng mỗi người con Củ Chi lại trào dâng niềm xúc động. Những sự kiện gắn liền với những cán bộ chiến sĩ Gò Môn năm xưa dần dần sẽ trôi theo thời gian, nhưng không bao giờ cho phép thế hệ trẻ hôm nay và ngày mai quên đi quá khứ, quên đi cội nguồn. Bởi đó luôn là niềm tin, là chỗ dựa tinh thần vững chắc cho những đoàn viên thanh niên tiếp tục sự nghiệp cách mạng xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta nói chung và huyện nhà nói riêng. Thắp nén nhang tưởng nhớ vong linh những người con ưu tú của vùng đất thép đã mãi nằm yên dưới lòng đất mẹ cách đây ngót 50 năm, chúng tôi – thế hệ trẻ hôm nay luôn thầm mong các cô chú, các anh chị hãy yên lòng giao trọng trách lại cho thế hệ trẻ hôm nay. Chúng tôi sẽ tiếp tục sự nghiệp xây dựng đất nước, xây dựng vùng đất hào hùng năm nào trở thành những khu công nghiệp, khu trung tâm thương mại, đường xá rộng mở, trường học, bệnh viện – trạm xá được xây dựng đđạt chuẩn quốc gia, nhằm biến vùng đất này trở thành đô thị hóa, tốc độ phát triển kinh tế xã hội ngày càng cao, xây dựng thành công mô hình nông thôn mới xã hội chủ nghĩa.
Bích Ngân